حجت‌الاسلام حمیدرضا شاکرین، عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی که دبیری علمی این نشست تخصصی را نیز برعهده داشت به بررسی فرایند تأسیس گروه الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت مؤسسه آموزش عالی حوزوی اندیشه وابسته به پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی پرداخت.
وی با بیان این‌که گروه علمی پژوهشی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت در راستای منویات مقام معظم رهبری مبنی بر تدوین و تحقق الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت تاسیس شده است، وظیفه اصلی این گروه را ساماندهی مدیریت تحقیق و پژوهش در عرصه الگوی پیشرفت در پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی عنوان کرد.
مدیر گروه علمی منطق فهم دین پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی یادآور شد: گروه علمی پژوهشی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت با تشکیل شورای علمی مرکب از صاحب‌نظران این عرصه، به پیگیری تدوین نظام مسائل، مدیریت تحقیقات و تصویب و طرح‌ریزی کرسی‌ها و نشست‌های علمی تخصصی پرداخته است.
در ادامه این نشست، عطاءالله رفیعی آتانی، هدف از طرح مقاله «ماهیت اسلامی پیشرفت» را تلاش برای نسبت دادن یک نظریه درباره پیشرفت به اسلام عنوان کرده و اظهار داشت: هدف از بیان پیشرفت جامعه اسلامی، ارائه نظریه پیشرفت سازگار با معارف اسلامی و محصول یک نظریه‌پرداز مؤمن به اسلام نیست بلکه یک نظریه برآمده از منابع معتبر شناخت اسلامی است.
وی، مجموعه نظریه‌های توسعه که در چارچوب علوم مختلف مطرح می‌شود را دارای یک برنامه پژوهشی و یک هسته مرکزی دانسته و گفت: مسأله اصلی در موضوع توسعه، انتخاب نظریه توسعه نیست، بلکه تشخیص «کُر» آن است که همه نظریه‌ها بر مدار آن شکل گرفته و نسبت ما هم با آن «کُر» نهایی می‌شود.
این استاد دانشگاه یادآور شد: هسته اصلی این نظریه‌ها بر این امر استوار است که آنچه در غرب اتفاق افتاده، دقیقا به مثابه توسعه و برابر با توسعه‌یافتگی است و اگر بخواهیم به موضوع توسعه یا فرایند توسعه بپردازیم، باید آنچه در غرب اتفاق افتاده را به درستی تعبیر کنیم و نظریه‌های توسعه نیز بیانیه‌هایی برای آن واقعیت هستند.
وی با اشاره به شاخص‌های توسعه برآمده از خصوصیات اصلی جامعه دوران نوین غرب، ابزار اندازه‌گیری نسبت یا اندازه انطباق شرایط کشورهای دیگر با شرایط نوین غرب را مورد بررسی قرار داد و افزود: انسانی که با همه ابعاد وجودی در غرب محقق شده، همچون تمامی حیوانات موجودی خواهش‌گر است و داشتن عقل تنها تفاوت او با حیوانات است که غربیان رشد عقلانیت را به مثابه پیشرفت می‌دانند.
رفیعی آتانی با بیان این‌که انسان دارای خصوصیات فراجهانی ساخته فرهنگ غرب نیست بلکه فرهنگ غرب ساخته تحول انسان است، هدف انسان در مکاتب غربی را چیزی جز حداکثرسازی تعلقات مادی و لذایذ حیوانی که مقصدی جز خود ندارد و به صورت عریان و محض، خود را در نظام زندگی اقتصادی نشان می‌دهد، ندانست.
وی با اشاره به این‌که بهترین مبنا برای تفسیر پیشرفت، تغییر انسان است، حقیقت‌طلبی، میل به جاودانگی، منفعت‌طلبی، عشق‌ورزی، زیبایی‌دوستی، میل به پرستش، قدرت‌طلبی، آزادی‌خواهی و حب به کمال طلبی را از جمله ویژگی‌های انسان برشمرد و گفت: منتهای پیشرفت در چارچوب تحلیلی غرب مشخص نیست، سمت فهمیده می‌شود اما پایان هنوز مشخص نشده است.
براساس اعلام روابط عمومی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، در این نشست همچنین حجج اسلام محمدنقی نظرپور عضو هیأت علمی گروه اقتصاد پژوهشکده نظام‌های اسلامی، علیرضا پیروزمند، عضو هیأت علمی فرهنگستان علوم اسلامی قم و عبدالحسین خسروپناه، عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در این مراسم به نقد مقاله استاد عطاءالله رفیعی آتانی پرداختند.
